Lifeline

Veel populaties in de wereld zijn lactose intolerant. Lactose is een suiker dat van nature alleen voorkomt in de melk van zoogdieren. Mensen met lactose intolerantie zijn niet in staat om grote hoeveelheden lactose te verteren, omdat ze genetisch niet genoeg van het enzym lactase aanmaken. Lactase zorgt voor de afbraak van lactose. Het eten van voedsel dat veel lactose bevat zorgt voor buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree bij lactose-intolerante mensen. Het blijkt dat lage lactase concentraties in de darm bij de meerderheid van de volwassen populaties in de wereld voorkomen. Er zijn sowieso veel populaties in de wereld waar geen melk (met uitzondering tot de pasgeborenen) wordt gedronken. De meesten van hen beschikken over een lage ‘Lactose Digestion Capacity (LDC)’ waardoor zij niet in staat zijn om grote hoeveelheden lactose te verteren. De eigenschap om lactose te verteren verlaagt snel bij het ouder worden na de geboorte in populaties met een lage LDC. Overigens gebeurt dit ook bij veel andere dierensoorten. 

Een hoge LDC is een eigenschap welke maar bij een klein deel van de volwassen wereldpopulatie voorkomt. Vooral mensen uit Noord Europa en hun afstammelingen in Noord Amerika en Australië behoren tot deze minderheid. Zij beschikken over hoge hoeveelheden lactase in de dunne darm en behouden dit ook na de geboorte. Hiermee kunnen ze snel lactose verteren. De hoge hoeveelheden lactase is waarschijnlijk een gevolg van een genetische SNP. Een SNP (Single Nucleotide Polymorfisme) is een bepaalde nucleotide in een gen die verschillend voorkomt in dezelfde populatie. Het komt bij een dusdanig deel van de populatie voor dat er niet meer van een mutatie kan worden gesproken. In het naastgelegen gen van het lactase-gen zit een SNP die bij mensen die veel lactase produceren een andere nucleotide is dan bij mensen die weinig lactase produceren en dus lactose intolerant zijn. 

Er zijn verschillende hypotheses waarom sommige volwassenen tegenwoordig een hoge LDC hebben en vroeger vrijwel niet. Zo zou de culturele omgeving van invloed kunnen zijn op deze genetische eigenschap. De eigenschap om veel lactose te verteren had een selectief voordeel in populaties waar mensen met dieren rondtrokken en ze molken. Op deze manier hadden degenen met een hoge LDC een voedingsvoordeel van de lactose in melk, welke niet beschikbaar was voor individuen met een lage LDC. Bovendien bleken populaties waar mensen ook met vee rondtrokken maar ze niet molken een lage LDC hadden, waarvan Chinezen een voorbeeld zijn. Verder blijkt dat het drinken van verse melk (wat een hoge lactose-inhoud heeft) ook selectieve voordelen heeft. Zo blijkt dat lactose, net zoals vitamine D, de opname van calcium bevordert. In veel Noord-Europese landen is het risico voor een vitamine D-tekort groot, wat het hoge aantal mensen die op volwassen leeftijd lactose kunnen verteren in Noord-Europa kan verklaren. Een ander selectief voordeel is dat blijkt dat de waterinhoud van verse melk de overlevingskans voor mensen die leven in droge omgevingen verhoogt. Zo bleken populaties waar volwassen mensen een hoge LDC hadden ook in grote aantallen voor te komen in groepen mensen die rondtrokken in hete gebieden, zoals Midden-, Oost- en Noord-Afrika. 

Het gen voor een hoge LDC is dus het bewijs dat de mens nog steeds evolueert. We hoeven in de toekomst dus niet bang te dat we onveranderd blijven. Wie weet evolueert ons lichaam wel zo dat we in de toekomst ook uit andere (nog) onbekende bronnen selectief voordeel kunnen halen. In ieder geval is melk hier een voorbeeld van dat dit mogelijk is. Bovendien wordt ons voedingsassortiment dan ook nog eens uitgebreid, wie wil dat nou niet? We zullen zien wat de toekomst ons brengt!